خیز تبریز برای تحقق «برند» شهری
تبریز خسته و پا برجا در دوران‌ها و روزهای سخت و پر فراز و نشیب است. بارها در سختی‌ها خسته و زخمی سکوت کرده و بعد برخاسته و از غبار از روی خود تکانده تا بار دیگر وارد نبردهای مختلف در میدان‌های ریز و درشت شود.
حالا چند سالی است که موضوع برندسازی و ضرورت انتخاب برندی مناسب برای تبریز مطرح شده است. کلید این موضوع از سال ۹۵ زده شد و بعدترها در هیاهوی تبریز ۲۰۱۸ و انتخاب این کهن‌شهر به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای جهان اسلام هم چند باری برندسازی، تبدیل به دستور جلسه‌ای با حضور مدیران شهری شد. حتی چند باری هم کمیسیون فرهنگی شورای شهر جلساتی با همین موضوع تشکیل داد. ولی با تمام این افت و خیزها، هیچ یک از این جلسات منتهی به دستور العمل و نتیجه‌گیری قطعی نشد.
کارشناسان معتقدند در دنیای امروز شهرها برای موفقیت‌های اقتصادی و اجتماعی چاره‌ای جز تکیه بر توانایی‌ها و داشته‌های بالقوه خود ندارند. داشته‌هایی که با مطرح و پر رنگ کردن آنها می‌توان در عرصه‌های ملی و بین المللی حضور یافت.
یک برند روی نقاط قوت موجود در شهر ساخته می‌شود. این عناصر بصری، اقتصادی، روانی و نمادین و تمام جنبه های متمایز یک شهر از سایر شهرها است. همه شهرها به صورت طبیعی دارای برند هستند منظور از آن همه داشته‌هایی است که شهر در طول حیات طبیعی زندگی اش کسب کرده است و براساس آن ویژگی‌های خاصی را دریافت و صاحب شده‌است. در این میان برخی شهرهای ایران هرکدام بسته به بازتعریفی که از ظاهر شهر، تجربه مردم از شهر، باورهای مردم در مورد شهر، جایگاه، نقش و عملکرد آن شهر ارائه می‌دهند می‌توانند در زمینه برندسازی موفق عمل کنند.
رئیس شورای شهر تبریز با اشاره به اینکه برند سازی شهری موضوع مهمی است که در جلسات مختلف بررسی شده است، می‌گوید: باید برنامه عملیاتی منسجم و منظمی در خصوص ساخت برند شهر تبریز ارائه و پیشنهادهای مطرح شده در این زمینه هم توسط کارشناسان و متخصصین بررسی شود.
شهرام دبیری ادامه می‌دهد: موضوع برندینگ شهر در عین سادگی بسیار پیچیده است و شهر تبریز با وجود اینکه قدمت تاریخی زیادی دارد و در زمینه‌های مختلف فعال بوده ولی نمی‌دانیم تبریز را با چه عنوانی معرفی کنیم.
او یادآوری می‌کند: پیشنهاد این است که در مرحله اول بررسی و تحلیل موضوعی وضعیت موجود باید اتفاق بیافتد و سپس با توجه به وضعیت موجود هویت سازی کنیم و سپس برند تبریز را به مردم معرفی کنیم و در عین حال برندینگ شهری نباید فقط به جمله ای بسنده شود و عقبه ای برای دفاع نداشته باشیم.
برندسازی شهری موضوعی جدید از زیرشاخه‌های برنامه ریزی شهری است که به موجب آن هر یک از شهرها می‌توانند جایگاه ویژه‌ای در ذهن شهروندان داشته باشند.
امروزه شهرهای جهان در حوزه‌های مختلف با ایجاد تصویری جذاب از خود به منظور جذب گردشگر، سرمایه‌های مالی و انسانی اقدام می‌کنند که به آن برندینگ شهری می‌گویند. هر شهری با توجه به امکانات و منابع خود از نوعی شهرت و آوازه برخوردار است که آن را از دیگر شهرها متمایز کرده و مستعد رقابت با سایر شهرها می‌کند.
در جهان فعلی معروفیت شهرها به مدرن بودن، تاریخی بودن و مرکز اقتصادی بودن و… بستگی دارد. مثلا دبی، کوالالامپور و توکیو به مدرن بودن شهره هستند. شهر بمبئی به مرکز اقتصادی هند، پاریس به رمانتیک بودن، میلان به شهر معماری و مد، نیویورک به شهر تنوع و انرژی معروف هستند.
در این بین تبریز هم با ظرفیت‌های مهم خود در زمینه های فرهنگی، اقتصادی، گردشگری و… می‌تواند گزینه خوبی در میان شهرهای ایران باشد که با یاری گرفتن از همین ظرفیت‌ها، برند و شاخص باشکوهی برای خود انتخاب کند. فرش، چرم، کفش، خوراک، شیرینی، شکلات، آثار تاریخی فراوان و خیلی چیزهای دیگر در تبریز وجود دارد که هر یک از اینها به تنهایی قابلیت برند شدن دارند و با تکیه بر همین‌ها می‌توان موفقیت های مهم اقتصادی و گردشگری را برای تبریز رقم زد.
پس از گذشت چند ماه در هفته‌های اخیر کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر تبریز بار دیگر موضوع “برندسازی تبریز” را مورد بررسی قرار داد.
فرج محمد قلیزاده، عضو شورای اسلامی شهر تبریز در این جلسه با اشاره به اینکه فرض بر ضرورت ساخت برند الزامی است، می‌گوید: در کنار ساخت برند تبریز، باید به ساخت سرود تبریز، نشان تبریز، روز تبریز و شعار تبریز نیز توجه شود. کار ساخت برند تبریز نیازمند تشکیلاتی منسجم است که با توجه به سیستم تغییر مدیریت در شهرداری تبریز، امکان اینکه موضوع برند تبریز تحت الشعاع این تغییرات قرار گیرد بسیار بالاست.
سعید نیکو خصلت عضو دیگر این کمیسیون هم در این جلسه با بیان اینکه توجه به علت شکست روش‌های گذشته برای ساخت برند تبریز بسیار ضروری است، اضافه می‌کند: پیش از هر عملی لازم است تحقیق در خصوص این موضوع و یافتن جوابی برای شکست‌ها توسط کارشناسان طراح برند تبریز صورت گیرد.
او با تاکید بر اینکه ایجاد دبیرخانه‌ای برای پروژه ساخت برند شهر تبریز باید در نظر گرفته شود، خاطرنشان می‌کند: برای افزایش میزان سرمایه‌های اجتماعی طراحان برند تبریز، برگزاری برخی سفرها به کشورهای موفق در این زمینه بسیار موثر خواهد بود.
شاید تبریز ۲۰۱۸ بهانه خوبی بود تا موضوع برندسازی برای تبریز جدی گرفته شود ولی هنوز هم برای خیز جدی تبریز برای مطالعه جدی در این خصوص دیر نیست. امروز موضوع انتخاب برند شهری در حالی در تمامی دنیا بسیار جدی گرفته می‌شود که شهرهای ایران از کاروان این تکاپوها جا مانده‌اند.
اصفهان با سی و سه پل زیبای خود، مشهد به سبب قرارگیری حرم مطهر امام رضا(ع)، شیراز با آثار تاریخی متعدد، تهران با برج میلاد و آزادی و تبریز، تبریز با خیل وسیع داشته‌های خود هنوز نتوانسته اند موضوع برند شهری را به سرانجامی خوش برسانند.
با تمامی اینها هر رویدادی نیازمند مطالعه و بررسی کارشناسی است. انتخاب برند شهری تنها سرآغاز یک رویکرد جدید برای جذب سرمایه‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی برای هر شهری است. رویکرد جدیدی که در صورت صبوری و انتخابی درست می‌تواند منجر به تحولاتی خوب و ثمربخش برای هر شهری باشد.