تبریز گویا – حسن عبدالهی: ارس، نام رودی در شمال غرب ایران واقع در مجاورت کشورهای آذربایجان و ارمنستان و جمهوری خودمختار نخجوان که نه تنها مرز مشترک این کشورها محسوب می شود بلکه با سرچشمه گرفتن از منطقه آرپاچای آناتولی و ارتفاعات مین گول ترکیه، پس از ورود به مرز ایران به نخجوان و جمهوری آذربایجان و سپس به رود کورا و دریای خزر می ریزد و در طول تاریخ پرفراز و نشیب و مسیر ۱۰۷۲ کیلومتری خود همواره بستر حیات و زندگی برای ساکنان پیرامونی خود بوده است.
نام ارس اما در دو دهه اخیر به واسطه یک اتفاق مهم دیگر بر سر زبان ها افتاده، اتفاقی بنام ایجاد منطقه آزاد ارس که در عمر ۱۸ ساله خود همانند رود خروشان این منطقه، سرچشمه حیات و پویایی بوده اما این بار در بستر فعالیت های اقتصادی و تولیدی در نقطه صفر مرزی به گونه ای که به گفته مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس در حال حاضر ۵۵۰ واحد در بخش های مختلف صنعتی، تولیدی، کشاورزی، دانش بنیان، خودرویی و بسیاری دیگر از حوزه ها در این منطقه فعالیت می کنند.

منطقه آزاد ارس الگویی برای تمرین اقتصاد بدون نفت

سرمایه‌گذاری ۴.۸ میلیارد دلاری در بخش‌های مختلف، ایجاد ۱۲ خوشه صنعتی در هفت زون و فعالیت ۲۵۰ واحد در آنها، تبدیل شدن به یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری منطقه شمال‌غرب با ثبت تردد پنج میلیون مسافر غیربومی، افزایش آمار اشتغال ۳۷۰۰ نفری سال ۸۴ به ۱۹ هزار نفر در سال ۱۴۰۱، قطب گلخانه‌های هیدروپونیک کشور و بسیاری آمار رو به رشد دیگر که مجید کیانی آنها را نتیجه فعالیت منطقه آزاد ارس به عنوان موهبت نظام جمهوری اسلامی ایران به جلفا و شهرهای پیرامونی آن می داند و تاکید می کند: ارس را می توان الگویی برای تمرین اقتصاد بدون نفت دانست.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس اعداد و ارقامی چون ۳ هزار میلیارد تومان در حوزه کشاورزی، ۶۴۰۰ میلیارد تومان در حوزه صنعت، دو هزار میلیارد تومان در گردشگری، ۴۴۰۰ میلیارد تومان در بخش بازار و تجارت و ۹۲۰۰ میلیارد در حوزه ترانزیت و حمل و نقل را شاخص‌های کلی اقتصاد این منطقه برشمرده و می گوید: تلاش کردیم تنها گوشه ای از اقدامات صورت گرفته را در قالب ۵۱ غرفه نمایشگاه ارس اکسپو ۲۰۲۳ به عنوان نخستین تجربه برای نمایش دستاوردها و توانمندی های منطقه آزاد ارس در معرض دید و اطلاع مردم، سرمایه گذاران و فعالان اقتصادی و مسئولان قرار دهیم.

توسعه استان و تکامل حوزه تولید و صنعت تنها بخشی از کارکرد نمایشگاه هایی چون ارس اکسپو

مدیرعامل گروه صنعتی تراکتورسازی نیز در بازدید از نمایشگاه ارس اکسپو گفته است: برگزاری نمایشگاه هایی چون ارس اکسپو در سطح ملی و بین المللی علاوه بر زمینه سازی برای فروش واحدهای استانی، می تواند در جذب سرمایه گذاران خارجی برای مشارکت در فعالیت های صنعتی و تولیدی و در نتیجه توسعه استان و منطقه نیز موثر باشد.
مصطفی وحیدزاده تصریح کرده است: نمایشگاه هایی از این دست بیشتر از منظر شناسایی توانمندی ها و قابلیت های واحدهای صنعتی و ارتباط دو سویه حلقه های عرضه و تقاضا دارای اهمیت هستند و برگزاری آنها حتی در سطح ملی و بین المللی می تواند زمینه رشد و توسعه بیش از پیش واحدهای تولیدی و صنعتی فعال در منطقه و استان باشد.
مدیرعامل گروه صنعتی تراکتورسازی ایران با اشاره به ورود کشور به مرحله صنعتی شدن واقعی به واسطه تحریم ها معتقد است: در چنین شرایطی ممکن است شرکت ها و واحدهای مختلف به دلیل عدم اطلاع از ظرفیت ها و محصولات تولیدی در داخل، اقدام به تامین نیاز خود از خارج کرده و به واسطه تحریم ها با مشکلات جدی روبرو شوند اما برگزاری نمایشگاه هایی چون ارس اکسپو می تواند حلقه واسط بین واحدها برای تامین نیازهای مختلف آنها از بازار داخلی باشند.
وی با تاکید بر لزوم ایجاد زنجیره و قابلیت های تولیدی در کشور و استان معتقد است: چنین نمایشگاه هایی در این خصوص دو کارکرد اصلی دارند، یکی شناسایی حلقه های مفقوده در این زنجیره های تولید و ارزش و انعکاس آنها به متولیان و مسئولان حوزه تولید و صنعت است و کارکرد دوم این است که با برگزاری مستمر این نمایشگاه ها به ویژه در سطح بین المللی زمینه معرفی توانمندی و ظرفیت شرکت ها و واحدهای داخلی و جذب سرمایه گذاران خارجی برای حضور در استان فراهم خواهد شد.
وحیدزاده تصریح کرده است: برگزاری نمایشگاه هایی چون ارس اکسپو در سطح مل

ی و بین المللی و البته با توجه جدی به مولفه هایی چون کیفیت و قابلیت رقابتی نه تنها زمینه ساز فروش محصولات و تولیدات واحدهای استانی خواهد شد بلکه امکان جذب مشارکت و سرمایه گذاری خارجی را نیز افزایش می دهد، امری که بدون شک در توسعه استان و تکامل حوزه تولید و صنعت آن بسیار مؤثر خواهد بود.

منطقه آزاد ارس الگویی برای توسعه کشور

معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور باغبانی نیز منطقه آزاد ارس را الگویی برای توسعه کشور می داند و می گوید: این منطقه به واسطه ظرفیت های ویژه ای که دارد، می تواند الگویی برای توسعه کشور باشد و شخصا با وجود اینکه قبلاً از این منطقه بازدید داشتم، اما در بازدیدی که جهت حضور در نمایشگاه ارس اکسپو از منطقه داشتم، شاهد پیشرفت های محسوس و ملموس ارس نسبت به بازدید قبلی بودم.
محمدمهدی برومندی با اشاره به بازدید از نمایشگاه ارس اکسپو ۲۰۲۳ با ابراز شگفتی و البته خرسندی از پیشرفت های صورت گرفته در این منطقه اظهار می دارد: این نمایشگاه که با حضور شرکت های تولیدی، سرمایه گذاران و مجموعه های دانش بنیان و به همت سازمان منطقه آزاد ارس برگزار شد، بستری ارزشمند جهت معرفی ظرفیت ها و توانمندی های این منطقه و استان برای اقشار مختلف ایجاد کرده است.
وی تصریح می کند: به ویژه اقدامات و پیشرفت هایی که در بخش کشاورزی منطقه آزاد ارس صورت گرفته، بی نظیر است و در توسعه کشت گلخانه ای اتفاقات مهمی در این منطقه رخ داده به گونه ای که مجموعه های گلخانه ای ارس بدون تردید رتبه یک کشور را در این بخش به خود اختصاص داده اند و محصولات گلخانه ای تولید شده در منطقه ارس با اخذ استانداردهای لازم قابلیت حضور در بازارهای جهانی را دارند.
برومندی این امر را نشانگر توجه جدی به مباحثی چون بهره گیری از دانش، تخصص و آمایش سرزمین در این بخش دانسته و ابراز امیدواری می کند که با تداوم برگزاری نمایشگاه ارس اکسپو و حضور مردم و سرمایه گذاران در این نمایشگاه توانمندی ها، زمینه اطلاع رسانی بیشتر در خصوص ظرفیت های این منطقه و جذب بیشتر سرمایه گذاران و توسعه بیش از پیش آن فراهم شود.

تراز مثبت تجاری منطقه آزاد ارس با رویکرد صادراتی

نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی نیز معتقد است که با وجود انحراف مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی کشور از اهداف و فلسفه اصلی خود، منطقه آزاد ارس از معدود مناطقی است که تراز تجاری آن مثبت داشته و این مؤلفه به سمت کفه صادرات سنگینی می کند و این مهم همراستا با فلسفه اصلی تشکیل مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی به منظور بسترسازی برای توسعه صادرات بوده و این در حالی است که برخی مناطق آزاد بجای اینکه سرپلی برای صادرات باشند به محل اصلی واردات تبدیل شده اند.
محمد حسین فرهنگی خاطر نشان می کند: بسیار مایه خوشحالی است که آذربایجان شرقی از این فرصت ایجاد شده در قالب منطقه آزاد به شکل صحیحی استفاده کرده و منطقه آزاد ارس جز معدود مناطق آزادی است که دارای تراز تجاری مثبت بوده و کفه فعالیت های متعدد تولیدی و اقتصادی در این منطقه به سمت غلبه صادرات بر واردات سنگینی می کند.
این نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو و عضو کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی تاکید می کند: امیدواریم عمده شرکت های حاضر در منطقه آزاد ارس نیز به سمت فعالیت های صادرات محور حرکت کنند و البته باید اذعان کرد که بخش قابل توجهی از نیازهای سرزمین اصلی به ویژه در حوزه تامین ناوگان حمل و نقل عمومی سنگین کلانشهر تبریز نیز از طریق این منطقه صورت می گیرد و انتظار داریم این روند تقویت شده و استمرار یابد.

منطقه آزاد ارس امتیازی بزرگ برای رونق اقتصادی و توسعه آذربایجان شرقی و شمالغرب کشور

نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی نیز در آئین اختتامیه نمایشگاه ارس اکسپو ۲۰۲۳ اظهار داشته است: طرح تاسیس منطقه آزاد ارس از سال ۸۳ مصوب و از سال ۸۴ کار خود را آغاز کرده و در این مدت تلاش های بسیاری توسط مدیران و دست اندرکاران برای به بار نشستن این اقدام ارزشمند صورت گرفته و اکنون منطقه آزاد ارس امتیاز و افتخاری بزرگ برای آذربایجان شرقی و منطقه شمالغرب است و سرمایه گذاران و فعالان صنعتی و تولیدی مستقر در منطقه باید از این فرصت نهایت استفاده را بکنند.
سید محمدعلی آل هاشم با تاکید بر اهمیت برگزاری رویدادهای نمایشگاهی در نمایش قدرت صنعتی و تکنولوژیک کشور خاطر نشان می کند: این رویدادها باید در عین محدودیت های زمانی و مکانی زمینه ساز رقابت و نمایشگر توانمندی شرکت ها و راهنمایی برای تداوم فرآیند توسعه و پیشرفت کشور باشند و بر همین اساس نمایشگاه ارس اکسپو نیز نمایانگر پیشرفت علمی، اقتصادی، صنعتی، فنی و حتی فرهنگی منطقه آزاد ارس بود و می تواند دستاوردهای این منطقه در عرصه رقابت های خارجی را به اطلاع مردم برساند.
امام جمعه تبریز با بیان اینکه حضور با نشاط و تمام عیار شرکت کننده ها در رخدادهای نمایشگاهی نیز ضروری است، گفته است: اگر به دنبال تجربه یک دوره موفق رونق و رشد اقتصادی هستیم، برگزاری نمایشگاه های پربار و رقابتی از الزامات آن است چرا که چنین رویدادهایی زمینه ساز رشد اقتصادی، اشتغال، افزایش کیفیت تولیدات داخلی، رغبت مصرف کننده به استفاده از این محصولات و در نتیجه توسعه کشور می شوند.
وی با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری در دیدار اخیر مردم استان تصریح کرده است: کشور تنها در حوزه نظامی پیشرفت نداشته و این پیشرفت در بخش های مختلفی اتفاق افتاده و به فرموده رهبری، حتی تصور برخی پیشرفت های امروز در اوایل انقلاب غیر ممکن بود و برگزاری نمایشگاه هایی چون ارس اکسپو علاوه بر اینکه باید با تمام توان و حساب شده و با تبلیغات درست صورت گیرد، در کنار تامین اهداف نمایشگاهی باید پیشرفت های کشور در عرصه های مختلف را نیز نشان دهد.
آل هاشم معتقد است: امروز توسعه اقتصادی کشور نیازمند سرمایه گذاری در بخش های مختلف است و در این میان مناطق آزاد باید پلی بین اقتصاد ایران و خارج کشور باشند و با رویکرد تولید صادرات محور به تحقق اهداف توسعه ای کشور کمک کنند و در این زمینه رفع موانعی چون لزوم تسهیل قوانین بروکراسی زا و احکام محدود کننده اختیارات مناطق آزاد و نیز مباحثی چون معافیت های مالیاتی، کاهش قیمت نهایی، مزیت رقابتی و مشوق های صادرات به عنوان دغدغه های اصلی فعالان مستقر در ارس باید مورد توجه جدی مسئولان سازمان منطقه آزاد و نیز تصمیم گیران و تصمیم سازان و مجریان ارشد استانی باشد.

ارس به لحاظ فعالیت های تولیدی و صنعتی در بین مناطق آزاد کشور بی رقیب است

مدیرعامل اسبق سازمان منطقه آزاد ارس نیز با اشاره به بازدید خود از نمایشگاه ارس اکسپو ۲۰۲۳ می گوید: این نمایشگاه برای من جذابیت خاص و متفاوتی داشت چون وقتی شاهد حضور واحدها و شرکت هایی در آن هستم که اوایل دهه ۹۰ و در زمان مسئولیتم به عنوان مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس راه اندازی شده اند و اکنون به ثمر نشسته و محصولات و تولیدات متنوع خود را ارائه می کنند، باعث خوشحالی و افتخار من می شوند.
صادق نجفی ادامه می دهد: نفس برگزاری این نمایشگاه اقدامی ابتکاری و ارزشمند برای معرفی دستاوردهای منطقه آزاد ارس در دو دهه گذشته بوده و باید از این بابت به مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس و عوامل برگزاری نمایشگاه دست مریزاد گفت، آن هم در شرایطی که وظیفه همه ما کمک به بهبود وضعیت اقتصادی و معیشت مردم از طریق توسعه سرمایه گذاری در بخش های مختلف است و چنین نمایشگاه هایی بدون شک به واسطه معرفی ظرفیت ها و فرصت ها یکی از بهترین راهکارها برای جذب سرمایه گذاران است.
شهردار اسبق کلانشهر تبریز تسهیل سرمایه گذاری را از مهمترین رسالت های مناطق آزاد دانسته و می گوید: طبق قوانین سرمایه گذاری دولتی در چنین مناطقی ممنوع بوده و تنها بخش خصوصی قادر به حضور و فعالیت اقتصادی و تولیدی در مناطق آزاد است و اعمال معافیت های مالیاتی و عوارضی و تسهیل شرایط گمرکی برای ورود ماشین آلات و مواد اولیه تنها بخشی از مزیت های مناطق آزاد برای فعالیت سرمایه گذاران غیردولتی و خصوصی است.
وی خاطر نشان می کند: منطقه آزاد ارس علاوه بر برخورداری از همه این امتیازات دارای یک ویژگی خاص است و موقعیت جغرافیایی ویژه و مجاورت آن با کشورهای ترکیه، ارمنستان و آذربایجان و حتی دسترسی آسان به روسیه یک مزیت منحصر بفرد برای این منطقه محسوب می شود و زمانی خود ما نیز باور نمی کردیم که ایجاد ۴۳۰ واحد تولیدی صنعتی و بیش از ۱۰۰ واحد تجاری با بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد سرمایه گذاری در منطقه به نتیجه برسد اما بواسطه همان مزیت ها شاهد حضور بسیاری از این واحدها در نمایشگاه اخیر دستاوردهای ارس بودیم.
نجفی تصریح می کند: هر چند منطقه آزاد ارس نیاز به توسعه زیرساخت های لجستیکی و حمل و نقل مانند فرودگاه و خطوط راه آهن و نیز زیرساخت های انرژی دارد اما باید به این نکته توجه کرد که ارس در حال حاضر تنها منطقه آزادی است که از نظر فعالیت های تولیدی و صنعتی رقیبی ندارد و حتی بسیاری از شرکت های حاضر در همین نمایشگاه نیز محصولات خود را صادر می کنند و این نشان از مسیر صحیح و رو به رشد طی شده در ۱۸ سال گذشته توسط منطقه آزاد ارس بوده است.

با توجه به آنچه که مطرح شد، نمایشگاه ارس اکسپو ۲۰۲۳ را باید نخستین تجربه نمایشگاهی برای معرفی دستاوردها، توانمندی ها و فرصت های سرمایه گذاری منطقه آزاد ارس دانست، قدم مثبتی که به گفته علی نوید معاون اقتصادی و سرمایه گذاری منطقه آزاد ارس در سال های آینده نیز با هدف ارائه تصویری شفاف و واقعی از ارس تداوم خواهد داشت.
به هر صورت نخستین نمایشگاه دستاوردها، توانمندی ها و فرصت های سرمایه گذاری منطقه آزاد ارس در راستای عمل به تاکیدات مقام معظم رهبری در خصوص جهاد تبیین و به تصویر کشیدن گوشه ای ای اقدامات گسترده صورت گرفته در ۱۸ سال سپری شده از عمر این منطقه برگزار شد، منطقه ای که تا چندی پیش تنها عنوان صنعتی ترین منطقه آزاد کشور را یدک می کشد اما اکنون عناوینی چون قطب کشت گلخانه ای کشور و البته یکی از پیشتازان حوزه دانش بنیان را نیز به القاب خود افزوده است.
رونمایی از چهار محصول جدید صنعتی، معرفی هشت محصول دانش بنیان تولیدی شرکت های مستقر در مرکز رشد ارس، ارائه ۱۱۰ فرصت جدید سرمایه گذاری مطالعه شده، رونمایی از ۱۱ رسته سرمایه گذاری، عقد تفاهمنامه سه طرح سرمایه گذاری، برگزاری کارگاه آموزشی کشت هیدروپونیک با همکاری جهاد کشاورزی، رونمایی از ۸ بسته سرمایه گذاری در ۸ حوزه متنوع و اجرای چهار پنل تخصصی با محوریت موضوعات و مسائل مهم منطقه و واحدهای مستقر در منطقه بخشی از دستاوردهای برگزاری ارس اکسپو ۲۰۲۳ به عنوان نمایشگاهی مبتنی بر مدل استارت آپی و موضوع محور بوده و نه تنها تصویری از مسیر طی شده برای رسیدن ارس به جایگاه فعلی خود در بین مناطق آزاد ارائه داد، بلکه پنجره ای جدید را رو به آینده صنعتی ترین منطقه آزاد ایران گشوده است.